Regionalna saradnja je značajan faktor ostvarivanja politike rodne ravnopravnosti, naročito saradnja zemalja Zapadnog Balkana, rekla je u intervjuu za Anadolu Agency (AA) Biljana Pejović, načelnica Odjeljenja za poslove rodne ravnopravnosti Ministarstva za ljudska i manjinska prava Crne Gore.
“Sve zemlje ovog regiona suočavaju se sa gotovo identičnim izazovima, kao što je nedovoljna politička participacija žena, neadekvatan ekonomski položaj žena i prisutan veliki stepen nasilja nad ženama. Ovi problemi uslovljeni su sličnim istorijskim, kulturološkim, mentalitetskim i sociološkim ambijentom življenja koje je još uvijek opterećeno tradicionalizmom i patrijahalnim obrascima i stereotipima. Upravo zbog toga je važno da razmjenjujemo znanja, iskustva i dobre prakse, kao i da razgovaramo kako bi mijenjali ustaljenje navike i diskriminatorske prakse i usvajali standarde za uspostavljanje pune faktičke ravnopravnosti svih građana i građanski u našim zemljama. Cilj se nalazi u svim našim agendama”, navodi Pejović.
– Zajedničko djelovanje od iznimne važnosti –
Ključ regionalne saradnje kroz djelovanje Regionalnog koordinacionog odbora/ Balkanske regije, navodi, jeste koordinacija i sinergija kojom mogu učiniti da proces i progres u svim zemljama budu još bolji i kvaliteniji.
“Na putu unapređenja ženskih ljudskih prava u nacionalnim politikama, želimo da učimo jedni od drugih, kako bi ostvarili što bolje rezultate. Bilo je puno inicijativa i tema o kojima je razgovarano na sastancima ovog tijela. Najznačajnije su bile aktivnosti vezane za razmjenu dobrih praksi u oblasti kreiranja strategija i politika po međunarodnim dokumentima koje su obavezivale države regiona kao članice međunarodnih organizacija kao što su dokumenta UN, OSCE i Savjeta Evrope. Iskustva iz zemalja regiona su bila važna za donošenje akcionih planova za implementaciju UN Rezolucije 1325: “Žene, mir i sigurnost”, nacionalnih strategija za rodnu ravnopravnost, praćenja i izvještavanja po međunarodnim konvencijama, kao i sprovođenja akcionih planova za pregovaračka poglavlja u procesima pristupanja EU”, istakla je Pejović.
Napravljen je, kaže, strateški plan za praćenje rodnih politika, sa posebnim fokusom na implementaciju Rezolucije 1325 “Žene, mir i bezbjednost”, Istanbuske konvencije Savjeta Evrope i politika koje se odnose na ekonomski razvoj i žensko preduzetništvo.
“Strateški plan sadrži i zakonski i institucionalni profil svake zemlje, na osnovu kojeg se mogu pratiti stanje i dalji koraci u sprovođenju politika rodne ravnopravnosti. Na kraju svi u svojim nacionalnim strategijama za rodnu ravnopravnost, regionalnu saradnju vide kao jedan od važnih mehanizama za kreiranje i realizaciju strateških prioriteta u oblasti zaštite ljudskih prava i sloboda i očuvanja mira u ovom regionu. Kroz uspostavljanje sistemske i kontinuirane saradnje, koordinacije i saradnje na unaprijeđenju rodne ravnopravnosti u regionu Zapadnog Balkana, stvaraju se uslovi za uključivanje u širi proces pomirenja i postizanja održivog mira i sigurnosti u ovom vrlo turbulentnom regionu”, istakla je Pejović.
– Saradnja sa nevladinim organizacijama –
Balkanska regija, ističe, je formirana kao mreža nevladinih organizacija iz zemalja koji su potpisnice Sarajevske deklaracija, i ona vrši ulogu sekretarijata Regionalnog koordinacionog odbora.
“Nevladine organizacije su prirodan partner institucionalnim mehanizmima i bez njih se ne mogu kreirati i sprovoditi politike rodne ravnopravnosti, stoga su članice Balkanska regije partneri na realizaciji ciljeva naše regionalne saradnje, naše vizije i misije. Balkanska regija odžava saradnju sa NVO sektorom, ali i istovremeno je i mjesto koordiniranja i praćenja aktivnosti u regionu. Do sada je po jedna NVO bila uključena u ovu mrežu/savez, međutim tendencija je da se poveća broj nevladinih organizacija koje žele da sarađuju sa Regionalnim koordinacionim odborom”, ističe Pejović.
Regionalni koordinacioni odbor čine predstavnici/e institucionalnih mehanizama za rodnu ravnopravnost (mehanizmi iz izvršne i zakonodavne vlasti, ombudsmana) iz Srbije, Crne Gore, Makedonije, Hrvatske i BiH. Zajedno sa Savezom udruženja “Balkanska regija“, koji čine nevladine organizacije iz navedenih zemalja, ovaj odbor čini regionalnu mrežu za sva pitanja koja se tiču unapređenja položaja žena.
“U ime Ministarstva za ljudska i manjinska prava Crne Gore – Odjeljenja za poslove rodne ravnopravnosti, kao izršnog institucionalnog mehanizma, kao načelnica ovog odjeljenja participiram u radu Regionalnog koordinacinog odbora institucionalnih mehanizama za rodnu ravnopravnost,koji je uspostavljen na osnovu Sarajevske deklaracije o saradnji institucionalnih mehanizama zemalja Zapadnog Balkana, a koju je i Crna Gora potpisala 19. oktobra 2005. godine”, kaže Pejović.
Osnovni cilj Deklaracije je regionalna saradnja na pitanju rodne ravnopravnostii unapređenja položaja žena koja su u zajedničkom interesu svih potpisnica.
“Podsjetiću da je Podgorica je bila domaćin trodnevnog sastanka Regionalnog Koordinacionog odbora institucionalnih mehanizama za rodnu ravnopravnost /Balkanske regije, u periodu od 18. do 21. juna 2018. godine. Na trodnevnom sastanku razgovaralo se o realizovanim aktivnostima u prethodnom periodu i aktuelnim događajima vezanim uz inicijativu regionalne saradnje, a definisani su prioriteti, programi i projekti “Balkanske regije“. Zbog nedostatka sredstava, Regionalni koordinacioni odbor se uglavnom redovno sastaje na marginama regionalnih konferencija, a tokom 2018, održana su četiri sastanka Regionalnog odbora (mart, jun, septembar i decembar)”, istakla je Pejović.
– Brojne aktivnosti u procesu osnaživanja žena –
Crna Gora je, navodi, postigla vrlo značajan napredak u ostvarivanju obaveza iz pregovaračkih poglavlja.
“Dok Crna Gora ima otvorena 27 poglavlja, ostale zemlje imaju tek jedan broj otvorenih pregovaračkih poglavlja ili čekaju na otvaranje procesa. Dakle, dug je put do otvaranja pregovora, a onda i samog člastva. Iako države regiona bilježe različit napredak u pristupanju EU, važno je da se reforme sprovode i da se region u cjelini kreće naprijed. Pritom, bitno je istaći da nas na putu prema punopravnom članstvu, uz uvažavanje unutrašnjih specifičnosti svake od država, očekuju iste obaveze i zadaci. Dakle, regionalna saradnja, sprovođenje zajedničkih projekata usmjerenih na prevazilaženje izazova i usvajanje i primjenu evropskih politika i standarda, veoma su važni za napredovanje prema EU. Oni šalju dobru poruku evropskim partnerima i jačaju evropsku perspektivu Zapadnog Balkana”, kaže Pejović.
Posebno je, navodi, važan aspekt postizanje rodne ravnopravnosti. Za potpuni napredak, ističe, je potrebno dalje raditi na jačanju svijesti o izgradnji društva kulture ljudskih prava.
“Politička participacija žena je jedan od preduslova uspostavljanja potpune demokratije u svim zemljama ovog regiona. Proces demokratizacije i većeg učešća žena u političkom i javnom životu u zemljama regiona se odvija sa manje ili više uspjeha. To nijesu promjene koje se postižu preko noći. One su veoma kompleksne i zahtijevaju vrijeme. Crna Gora prepoznaje značaj uloge žene u društvu i shodno tome stvara pretpostavke za jačanje te uloge postavljajući u fokus interesovanja aktivnije učešće žena u političkom i javnom životu, ekonomsko osnaživanje žena i zaštitu od nasilja i nasilja u porodici. To se postiže kroz Zakon o rodnoj ravnopravnosti i usvojeni Plan aktivnosti za postizanje rodne ravnopravnosti 2017-2021, sa dvogodišnjim programima sprovođenja”, ističe Pejović.
Aktivan rad na promovisanju ovih pitanja, naglašava, na centralnom nivou i opštinama i uspostavljanju svih mehanizama za rodnu ravnopravnost u lokalnim zajednicama, u cilju da ravnopravnost žena i muškaraca postane dio svakodnevnog života je nešto što predstoji u narednom periodu.
“U Crnoj Gori 50,2 posto čine žene. Taj značajan potencijal treba kvalitetno iskoristiti. Primjer pozitivne afirmativne mjere su započete aktivnosti na izmjenama izbornog zakonodavstva koje bi trebalo da omogući najmanje 40 posto učešća žena u zakonodavnoj vlasti, što je u nekim zemljama regiona već postignuto ( BiH, Srbija, Albanija). Iskustva ovih zemalja su veoma važna i u procesu reforme izbornih zakona koja se trenutno u Crnoj Gori dešava. Kroz kampanje i podizanje svijesti aktera ovih promjena neophodno je sprovoditi aktivnsoti na smanjenju stereotipa i predrasuda, jačanju tolerancije i stvaranju jednakih šansi za sve. Naprimjer, dobra praksa umrežavanja žena političarki u Srbiji, imala je uticaj i na formiranje Ženske političke mreže, koja u Crnoj Gori aktivno radi na izmjenama izbornog zakonodavstva koje će omogućiti procenat najmanje od 40 odsto žena u svim strukturama vlasti”, ističe Pejović.
– Privilegovan položaj muškaraca u odnosu na ženu –
Kaže kako je Vlada Crne Gore, na sjednici od 23. februara 2017.godine, usvojila Akcioni plan za primjenu Rezolucije Savjeta bezbjednosti Ujedinjenih nacija 1325 – “Žene, mir i bezbjednost” u Crnoj Gori (2017 – 2018), kojim su definisane mjere i aktivnosti na integrisanju pitanja rodne ravnopravnosti u procese reforme sistema odbrane i na svim nivoima na kojima se donose odluke, kreira i sprovodi politika.
“Akcioni plan obuhvata i razrađuje tri ključna područja primjene Rezolucije 1325 i to: povećanje učešća žena u odlučivanju i mirovnim procesima, zaštita žena i djevojaka u konfliktnim zonama i integracija rodne perspektive i rodnog obrazovanja u mirovnim operacijama, kao i područja mehanizama za njenu primjenu i primjenu njoj pratećih rezolucija. Normativni okvir za rad na Akcionom planu uključuje međunarodne dokumente koji se odnose na ovu oblast, i koji pored Rezolucije SB 1325 i prateće rezolucije 1820, 1888, 1889, 1960, 2106, 2122, 2242, uključuju i sve druge relevantne međunarodne izvore kako opšte tako i regionalne u kojima su oblikovani međunarodni standardi značajni za integrisanje rodne perspektive u oblast bezbjednosti koji se eksplicitno navode u Akcioni plan i koji zajedno čine međunarodni normativni okvir na koji se Akcioni plan oslanja”, navodi Pejović.
Dakle, ističe, UN Rezolucija 1325 je već određena kao prioritet u regionalnoj saradnji i dio je Regionalnog akcionog plana.
“Prenošenjem dobrih praksi i iskustva implementacija Rezolucije mogu da se postignu i bolji rezultati zacrtani u samoj Rezoluciji. Naime, od preuzimanja koncepta od globalnog preko nacionalnog do lokalnog, te koncepta ljudske sigurnosti, kao i integrisanje tema poput nepogoda i migracije, mogu se postići i bolji rezultati u implementaciji akcionih planova Rezolucije 1325”, ističe Pejović.
Regionalni koordinacioni odbor je u Sarajevu, 30 novembra 2018, kaže ona, potpisao Memorandum o saradnji sa opštinom Ulcinj na razvijanju lokalnih politika za rodnu ravnopravnost, uključujući lokalni Akcioni plan za sprovođenje Rezolucije 1325.
“Nasljeđeno iskustvo patrijarhalne moći, koje daje muškarcu pravo na privilegovan položaj u odnosu na ženu, je i dalje jedna od ključnih prepreka za ostvarivanje prava žena u svim državama regiona. U pravcu smanjenja diskriminacije i njene prevencije u kontinuitetu se sprovode zakonodavne i i institucionalne reforme u svim ovim zemljama. Države regiona regionalnom saradnjom i razmjenom iskustava održavaju kontinuitet u sprovođenju reformi i ostavrivanju zaštite ljudskih prava žena. Kako bismo podržali njihov napredak, svoje znanje i iskustvo stavljamo se na raspolaganje kolegama iz država iz okruženja. Vjerujem da će to doprinijeti da brže i efikasnije rješavamo izazove”, poručila je Pejović.
