Prije tri godine, 12. aprila na obilježavanju Dana ruskih dobrovoljacau Višegradu, predstavnik Boračke organizacije Republike Srpske Željko Lalić kazao je da ruski dobrovoljci nisu bili nikakva “paravojna formacija i nisu imali svoju sopstvenu komandu, već su bili pod komandom Vojske Republike Srpske, ravnopravni sa srpskim borcima”. U prijevodu, oni su bili pod direktnom komandom ratnog zločinca Ratka Mladića.
– U velikom dijelu borbi isticali su se hrabrošću. Oni nisu činili nikakve zločine, niti su bili u prilici da to učine. To su bili ljudi koji su učestvovali u borbama i branili su svoju braću u vrijeme kada je Rusija bila mnogo slabija nego danas – istakao je tada Lalić.
“Ruski dobrovoljci”, a za što postoje i pismeni dokazi bili su pod komandom Luke Dragičevića, komandanta Druge podrinjske lake pješadijske brigade Višegrad.
Dragičeviću se uz još devet optuženih na Sudu BiH sudi za odvođenje civila iz voza Štrpci 27.februara 1993.godine, uz još pet optuženih čiji se postupak vodi u Srbiji. Prema navodima optužnice, Luka Dragičević je naredio, a ostali osumnjičeni izvršili, da se prema civilnom nesrpskom stanovništvu vrši protivzakonito odvođenje i zatvaranje, nečovječna postupanja, nanošenje velikih patnji i povreda tjelesnog integriteta i ubistva.
I dok mu se sudi zbog ratnog zločina, Dragičević drži govore na obilježavanju historijskih datuma. I jučer je to uradio u Višegradu.
– Zahvaljujući ruskim dobrovoljcima i njihovoj hrabrosti, borbeni moral srpskih boraca bio je velik. Nikada više nismo doživjeli nijedan poraz, male gubitke smo imali. Nevjerovatno je kako je taj moral doprinio uspjehu borbe – rekao je on.
“Ruski dobrovoljac” Aleksandar Karačenko, koji je došao kao i prethodnih godina na obilježavanje 12. aprila, rekao je da je u Višegrad došao 1992. godine kada je imao 20 godina.
– Ruski narod ima osjetljivu savjest i ono što se u to vrijeme ovdje događalo je za nas bila velika tragedija naše braće srpskog naroda – istakao je Karačenko.
U Bosni i Hercegovini postoji mreža veza srpsko-ruskih nevladinih organizacija, vlasti Republike Srpske i niza pojedinaca iz Rusije koji su učestvovali u odvajanjima regije Krima od Ukrajine i borbama u Donbasu, okupljenih u organizaciju s više od 10.000 dobrovoljaca, pokazalo je istraživanje Balkanske istraživačke mreže Bosne i Hercegovine objavljeno prije dvije godine.
U organizaciji obilježevanja Dana ruskih dobrovoljaca pomaže i organizacija Srpsko-ruska zajednica Zavet.
Viktor Zaplatin i Aleksandar Kravčenko bili su ruski dobrovoljci u BiH. Još od svog odlaska iz BiH po završetku rata, njih dvojica i Vladimir Sidorov, čest gost višegradskih okupljanja, održavaju bliske veze i predvode političku partiju i organizacije koje nastoje stvoriti pozitivan stav prema odlasku na strana ratišta u Ukrajini, što je, po domaćim zakonima, zabranjeno.
Oni su dio mreže poznanstava koja povezuje ultradesničarsku rusku partiju, udruženja dobrovoljaca iz ukrajinske regije Donbas, Noćne vukove i organizacije i političare iz Republike Srpske, u kojima religija igra presudnu ulogu.
U Sidorovljevoj biografiji piše da je predstavnik Ministarstva rada i boračko-invalidske zaštite RS-a te da predsjedava organizacijom Otadžbinskog saveza dobrovoljaca RS-a u Rusiji. U ime ovog saveza, Sidorov je u martu 2015. godine dodijelio priznanje Igoru Strelkovu, odnosno Girkinu, bivšem višegradskom dobrovoljcu koga su ukrajinske vlasti optužile za terorizam i na listi je sankcija Evropske unije od 2014. godine jer se smatra članom Glavne obavještajne službe Rusije koji je učestvovao u otcjepljenju Krima i borbama u regiji Donbasa.
Dan ruskih dobrovoljaca obilježava se 12. aprila, na dan kada su 1993. godine kod Višegrada poginula tri ruska dobrovoljca – Konstantin Bogoslovski, Vladimir Safonov i Dmitrij Popov, a više njih je ranjeno i nalazi se u zvaničnom kalendaru historijskih događaja RS-a.
Tužilaštvo Bosne i Hercegovine saopćilo je 9. aprila da je formiralo predmet na osnovu prijave Udruženja Žena-žrtva rata, a povodom najave održavanja obilježavanja Dana ruskih dobrovoljaca u Višegradu.
U dopisu upućenom Tužilaštvu BiH Udruženje traži da se hitno zaustavi i zabrani “okupljanje i veličanje ratnih zločinaca koji vrijeđaju preživjele žrtve članove porodica ubijenih, prognanike i povratnike”.
Prema zvaničnim podacima Vlade RS-a, u redovima VRS-a od 1992. do 1995. godine ratovalo je oko 700 ruskih državljana.
Svjedokinja koja je preživjela silovanje u motelu Vilina vlas ispričala je jednom prilikom da su ruski vojnici bili prisutni u sobi u kojoj je silovana Jasmina Alispahić. Jasmina se u jednom trenutku otrgla ruskom vojniku koji je stezao okovratnik njene krvave košulje i kroz zatvoren prozor sobe na trećem spratu skočila u smrt.
U Višegradu je tokom rata ubijeno oko 3.000 Bošnjaka, uključujući oko 600 žena i više od stotinu djece, i stoga je ovo obilježavanje za predstavnike udruženja žrtava dan koji provocira Bošnjake.