Širom Evrope suša svodi nekada moćne rijeke na tanke mlazeve, sa potencijalno dramatičnim posljedicama po industriju, transport, energiju i proizvodnju hrane – jednako opasnu kao otežano snabdijevanje i rast cijena usljed ruske invazije na Ukrajinu.
Vođeni klimatskim slomom, neobično suhe zime i proljeće praćene rekordnim ljetnim temperaturama i ponovljajućim toplotnim talasima ostavili su osnovne vodene puteve u Evropi nedovoljno napunjenim i sve više pregrijanim.
S obzirom da nije bilo značajnih padavina skoro dva mjeseca širom zapadne, centralne i južne Evrope , meteorolozi kažu da bi suša mogla postati najgora na kontinentu u više od 500 godina.
„Nismo u potpunosti analizirali ovogodišnji događaj jer je još uvijek u toku“, rekao je Andrea Toreti iz Zajedničkog istraživačkog centra Evropske komisije. „Nije bilo drugih događaja u proteklih 500 godina sličnih suši iz 2018, ali ova godina je, mislim, gora.“
On je rekao da postoji “veoma visok rizik od sušnih uslova” koji će se nastaviti u naredna tri mjeseca, dodajući da bi bez efikasnog ublažavanja uticaja intenzitet i učestalost suša “drastično porasli u Evropi, kako na sjeveru tako i na jugu”.
Njemački Federalni institut za hidrologiju (BfG) saopštio je da će nivo Rajne, čije se vode koriste za transport tereta, navodnjavanje, proizvodnju, proizvodnju električne energije i piće, nastaviti da opada još.
Mnoge barže, koje prevoze ugalj za elektrane i vitalne sirovine za industrijske gigante, kao što su proizvođač čelika Thissen i hemijski gigant BASF, već rade sa oko 25% kapaciteta kako bi smanjili gaz, povećavajući troškove transporta do pet puta.
Vitalni dio privrede sjeverozapadne Evrope vijekovima, 760 milja (1.233 km) toka Rajne iz Švajcarske kroz industrijsko srce Njemačke prije nego što stigne do Sjevernog mora u megaluci Roterdam.
Potpuni prekid saobraćaja barži na Rajni teško bi pogodio njemačku – i evropsku – ekonomiju: stručnjaci su izračunali da je šestomjesečna suspenzija u 2018. koštala oko 5 milijardi eura (4,2 milijarde funti), a predviđa se da će nizak vodostaj koštati Njemačku 0,2 poena ekonomskog rasta ove godine.
Dok je EU rekla da je povećanje vodenog transporta tereta za 25 posto jedan od prioriteta zelene tranzicije bloka, Njemačka sada radi na tome da ga preusmjeri na željeznicu i puteve – iako je između 40 i 100 kamiona potrebno da se zamijeni standardni teret barže.
Francuske rijeke možda nijesu tako ključne teretne arterije, ali služe za hlađenje nuklearnih elektrana koje proizvode 70% električne energije u zemlji. Kako su cijene dostigle rekordne vrednosti, energetski gigant EDF je bio primoran da smanji proizvodnju zbog suše.
Stroga pravila regulišu koliko nuklearne elektrane mogu da podignu temperaturu rijeke kada ispuštaju vodu za razhlađivanje – a ako rekordno nizak nivo vode i visoke temperature vazduha znače da je rijeka već pregrijana, one nemaju drugog izbora osim da smanje proizvodnju. S obzirom da se pojačava energetska kriza u Evropi, a rijeke Garona, Rona i Loara su već pretople da bi omogućile ispuštanje rashladne vode, francuski nuklearni regulator je prošle nedjelje dozvolio da pet elektrana privremeno prekrši pravila.
U Italiji, tok presušene rijeke Po, najduže italijanske rijeke, pao je na jednu desetinu svog uobičajenog protoka, a nivoi vode su 2 metra ispod normalnog. Bez kontinuiranih padavina u regionu od novembra, proizvodnja kukuruza i riže je teško pogođena.
Dolina rijeke Po čini između 30% i 40% italijanske poljoprivredne proizvodnje, ali su uzgajivači pirinča posebno upozorili da bi do 60% njihovog uroda moglo biti izgubljeno jer se polja pirinča suše i uništavaju od morske vode koju usisava nizak nivo rijeke.
U zaštićenim močvarama delte rijeke, u blizini Venecije, njena visoka temperatura i spor tok smanjili su sadržaj kiseonika u vodi do te mjere da je oko 30% školjki koje rastu u laguni već ubijeno.
Nizak nivo rijeka i visoke temperature vode mogu biti fatalne za mnoge vrste. U Bavarskoj je Dunav dostigao 25°C prošle nedjelje, a mogao bi da dostigne 26,5°C do sredine mjeseca, što znači da bi njegov sadržaj kiseonika pao ispod šest djelova na milion (ppm) – fatalno za pastrmku.
Teretni promet na 2.850 km Dunava takođe je u velikoj mjeri poremećen, što je navelo vlasti u Srbiji, Rumuniji i Bugarskoj da počnu da kopaju dublje kanale dok barže koje prevoze uglavnom gorivo za generatore čekaju da prođu.
Čak je i Norveška, koja se oslanja na hidroenergiju za oko 90% svoje proizvodnje električne energije, rekla da bi neobično niski nivoi njenih rezervoara mogli na kraju da je obavežu da ograniči izvoz električne energije.