Piše: Nedžad AHATOVIĆ
Na mnogo puta postavljeno pitanje ko je počeo rat na Balkanu, postoji i vrlo precizan odgovor. Naime, 8 marta 1991. Milorad Vučelić, jedan od Miloševićevih ključnih propagandista, objavio je tada da bi „bilo najbolje“ da “snage Jugoslovenske narodne armije zauzmu etničke prostore ugroženog srpskog naroda, tačnije, da zaposjednu granicu sadašnje srpske autonomne oblasti SAO Krajine u SR Hrvatskoj na liniji Karlovac, Karlobag i Virovitica i da garantuju sva ljudska i građanska prava srpskom narodu i građanima koji žive na ovoj teritoriji”.
Samo dva dana ranije, 6. marta, Jović je samoinicijativno bez zvanične potvrde Predsjedništva SFRJ naredio JNA da interveniše u Hrvatskoj u odbrani srpskih pobunjenika. Iz JNA nije bilo prigovora na ovu naredbu, naprotiv, komandant XI Korpusa u Kninu, pukovnik inače osuđeni ratni zločinac Ratko Neđe Mladić je svojski pristupio zadatku i pružio apsolutnu vojnu asistenciju pobunjenim snagama pod komandom nižeg inspektora Kninske milicije Milana Martića.
Samo dan poslije Vučelićevog epsko-lirskog poziva Srbima da zbiju redove, jer „samo sloga Srbina spašava“, dešava se 9. mart i masovni protesti opozicije u Beogradu na čelu sa Vukom Draškovićem, Zoranom Đinđićem i Vojislavom Koštunicom koji su u poslijepodnevnim satima razbijeni upotrebom jedinica JNA u samom centru Beograda. Ovi događaji se mogu uzeti kao početak oružanog konflikta u bivšoj Jugoslaviji, koji po svom karakteru predstavlja grubo kršenje Ustava SFRJ i apsolutno nelegalno ponašanje i izlaženje Generalštaba JNA izvan svoje ustavne uloge očuvanja nepovrjedivosti granica, suvereniteta i teritorijalnog integriteta SFRJ.
Dakle, vojna sila SFRJ nominalne snage 4. po rangu vojne sile u Evropi, što je jednako ekvivalentu od 11 milijardi dolara u naoružanju i vojnoj opremi, sa 1,1 milion ljudi pod oružjem u mirnodopskom ešalonu, krenula je marta 1991. godine u operacionalizaciju plana u medijima poznatog pod imenom RAM, a u protokolu generalštaba JNA zavedenog pod šifriranim nazivom S-2.
Cilj je bio jasan: po svaku cijenu zadržati dominaciju SK Srbije u Jugoslaviji i tom cilju podrediti sve diplomatske, vojne, sigurnosno-obavještajne i finansijske kapacitete savezne države. Djelovanje svih kapaciteta protivno saveznom Ustavu SFRJ potrebno je bilo upraviti ka kombinaciji diplomatskog, političkog i vojnog pritiska s krajnjim ciljem objedinjavanja svih srpskih teritorija u bivšoj Jugoslaviji u jednu državu. Logičan odgovor dvije savezne socijalističke republike bivše SFRJ Slovenije i Hrvatske je bio referendum o secesiji i organizacija pružanja otpora bivšoj JNA. I Slovenija i Hrvatska proglašavaju nezavisnost od Jugoslavije 25.06.1991. godine, a u punopravno članstvo UN-a ove dvije republike ulaze nepunu godinu dana kasnije zajedno sa Republikom Bosnom i Hercegovinom 22.05.1992. godine.
Odmah sljedećeg dana, 26.06.1991. godine pokretima XIII i X Korpusa JNA započinje kratkotrajni desetodnevni rat u Sloveniji koji će internacionalizirati sukob u Jugoslaviji i privući svjetske medije i interesiranje međunarodne zajednice. U vrlo negativnom ozračju primjene sile u rješavanju Jugoslavenske krize u Sloveniji, Beograd popušta i kao znak dobre volje nakon deset dana rata povlači JNA iz Slovenije nadajući se međunarodnom priznanju novih granica Jugoslavije, uslijed čega JNA sa vojnim kapacitetima iz Slovenije i iz Srbije i Crne Gore, vrši užurbano pregrupisavanje i potpunu okupaciju Bosne i Hercegovine i Hrvatske.
U julu, avgustu i septembru 1991. godine rasplamsavaju se sukobi u Hrvatskoj, a sve kulminira opsadom Vukovara koji ogorčenom odbranom njegovih 1200 branitelja puna tri mjeseca odolijeva bestijalnim naletima 30.000 vojnika JNA sa kompletnim pratećim naoružanjem i opremom.
Za razliku od Slovenije i Hrvatske, u Bosni i Hercegovini Beograd pokušava da pregovara sa legalnom i legitimnom vladom u Sarajevu targetujući Bošnjake i njihove političke predstavnike sa kojima Srbi žele da uspostave dijalog o miru i suživotu.
Baš kao i danas, i to vrlo interesantno, i tada i danas bez gotovo ikakvog spominjanja države Bosne i Hercegovine kao međunarodno priznate i suverene države u kojoj žive Bošnjaci.
Naravno, pozadina ovih političkih igara je činjenica da Miloševićeva ratna mašina nije bila u stanju da ratuje na dva fronta, bez da velikim vojnim pokretima i djelovanjima ne izazove međunarodnu vojnu intervenciju u Jugoslaviji. Tek nakon potpisivanja tzv. „Sarajevskog sporazuma“ u januaru 1992. godine kojim je naizgled završen rat u Hrvatskoj, Milošević se u potpunosti fokusira na Bosnu i Hercegovinu. No, za razliku od Slovenije i Hrvatske, odmah po završetku martovskog referenduma o secesiji od Jugoslavije u aprilu 1992. godine Bosna i Hercegovina dobiva međunarodno priznanje. Tako da u formalno-pravnom smislu, od 7. aprila 1992. godine, silni vojni kapaciteti JNA koji su se našli na teritoriji novopriznate države Republike Bosne i Hercegovine postaju strane trupe na teritoriji suverene države, a svako njihovo borbeno djelovanje se smatra aktom agresije po međunarodnom ratnom pravu.
Otuda i termin agresor, za koji mnogi u današnjem entitetu RS ne mogu, a prije ne žele, da objasne sami sebi njegovu genezu, već se pravdaju tezom da Srbi iz Bosne i Hercegovine ne mogu biti agresori u vlastitoj zemlji. Što je naravno ponovna zamjena teza, jer agresor na BiH nije bio srpski narod, već bivša JNA odnosno Vojska Jugoslavije koja je formirana kada i sama Savezna Republika Jugoslavija 26. aprila 1992. godine.
Odmah po međunarodnom priznanju državnog suvereniteta Bosni i Hercegovini počeo je otvoreni rat za njenu nezavisnost od Beograda i to opštom invazijom trupa Vojske Jugoslavije kako izvan granica BiH, tako masovnim pokretima vojne tehnike u samoj zemlji. Kako bi prikrio stvarne namjere u BiH, Generalštab Vojske Jugoslavije 10.05.1992. godine formira Operativnu grupu u BiH koju naziva Vojskom Republike Srpske. Rat koji traje u narednih 1450 dana, odnosi preko 98.000 života i rastjeruje oko 950.000 ljudi iz kompletne BiH, a posebno i sistematski iz 35 opština u kojima je srpsko stanovništvo do izbijanja ratnih djelovanja bilo relativna većina. Pored rata za teritoriju, agresor je imao za cilj i biološko uništenje ili eliminaciju sa teritorije BiH oko 2,8 miliona Bošnjaka muslimana, većinskog naroda u BiH koji je fizički onemogućavao realizaciju ideje o tzv. krnjoj Jugoslaviji u čiji bi sastav ulazila i BiH ili bar jedan njen dio. Rezultat tog ratnog djelovanja je demografsko, vjersko i kulturno zatiranje i na kraju genocid nad Bošnjacima, kao nacionalno, kulturno i vjerski inferiornom narodu u očima zvaničnog Beograda. Ni hrvatska nacionalistička stajališta glede Bošnjaka muslimana nisu daleko od ovih principa koje je ustanovio režim Slobodana Miloševića.
Svi ovi potezi srbijanskog političkog rukovodstva na čelu sa spiritus movensom ideje o Velikoj Srbiji ili ti Maloj Jugoslaviji Slobodanom Miloševićem i danas se u intelektualnim krugovima u Srbiji pravdaju namjerom zaštite Jugoslavije kao države, a ne kreiranjem granica Velike Srbije, što je sa aspekta pobrojanih sudski dokazanih činjenica klasična zamjena teza.
U posljednje vrijeme ponovo oživljava ideja o srpsko-bošnjačkom dijalogu koji bi trebalo da stavi tačku na historijske nesporazume između ova dva naroda. Ideja kao ideja nije uopšte neprihvatljiva, čak šta više, volja za dijalogom pokazuje nivo opšte kulture i poštivanja sagovornika. No, dijalog koji Beograd ima na umu iz korijena ne poštuje sagovornika, jer ne podrazumijeva državu Bosnu i Hercegovinu. Predsjednik Vučić u svojoj izjavi od 27. februara ove godine, kaže da Srbija želi da ima dobre odnose sa Bošnjacima i Mađarskom i Hrvatskom glede nacionalnih manjina koje žive u Srbiji. Što jasno govori šta su stvarne namjere Beograda, a to je da Bošnjake definiše kao „versku grupu na teritoriji“ bez svog jezika, nacionalnog identiteta, kulture i tradicije i najvažnije bez svoje države. Primjer nepriznavanja bosanskog jezika u manjem BiH entitetu govori upravo u prilog ovoj tezi, a bazira se na starim dobro oprobanim receptima fašističkih režima u kojima nije bilo mjesta za bilo koji drugi jezik osim jezika rasno i nacionalno superiornih.
Dakle, Beograd želi da pregovora sa Bošnjacima samo o stvarima za koje Beograd priznaje da su se desile, a to je raspad bivše Jugoslavije i ništa više od toga. Nikakvi konc logori, nikakvi planski zločini, genocidi i agresije kao neoborive pravne činjenice utvrđene na suđenjima brojnim srpskim ratnim zločincima tu ne dolaze uopšte u obzir, a nadoknada štete izazvane opštom invazijom njene tadašnje oružane sile na suvereni teritoriji države BiH ili o vraćanje imovine BiH u Srbiji je sa aspekta Beograda domen misaonih imenica.
O čemu onda pregovarati, o Republici Srpskoj, njenom stvarnom i ne iznuđenom priznanju od strane bošnjačkog političkog establišmenta i najvažnije nedovođenjem u pitanje sadašnje organizacije države u kojoj je entitet RS ustavna kategorija. To bi značilo kao kada bi neko 1945. godine mogao natjerati maršala Tita da pregovara o političkom i administrativnom opstanku NDH pod ustavnom jurisdikcijom FNRJ. Da li je to realno ili je realnije da Srbija već jednom prizna svoje greške i neiznuđeno prizna napokon državni suverenitet i teritorijalni integritet Bosne i Hercegovine i da zajedno s njom uđe u integrativne procese pridruživanja EU i NATO-u. Da Srbija sa svoje strane dopusti i podrži Bosnu i Hercegovinu da organizuje politički sistem na normalan način i koji bi odgovarao svima, u kojem bi svi narodi i građani u BiH mogli da ostvaruju svoje političke i druge interese bez bojazni da bi bili preglasani ili da bi se njihov interes zanemarivao.
Nažalost, Srbija danas radi sve suprotno od toga i još gore flagrantno podržava nasilno mijenjanje granica koje popularizuje, zagovara, širi i protežira režim Vladimira Vladimiroviča Putina u Rusiji.
Dok god proslava gola na Svjetskom prvenstvu u fudbalu može isprovocirati cijelu naciju u Srbiji i van njenih granica do te mjere da u minuti padne u trans kolektivnog nacionalizma, gdje se usred Beča, a ne kamoli u Banja Luci ili Beogradu iz stotina grla ori „NOŽ ŽICA SREBRENICA!“ Dok god se namjerno tolerira ratno huškačka retorika Milorada Dodika koji samo što još uniformu nije obukao kao njegov uzor Radovan Karadžić, dok se u tom kontekstu podržava naoružavanje MUP-a RS radi podrške gore pometnutim nasilnim rješenjima u Bosni i Hercegovini, svaka vrsta dijaloga Bosne i Hercegovine, a ne Bošnjaka sa Srbijom je nažalost nemoguća misija. Prvi korak za uspostavu kakvog takvog dijaloga je priznanje krivice za agresiju, genocid i ratna stradanja, sve drugo je politička kalkuklacija koja nema nikakvu osnovu osim nastavka teritorijalnih pretenzija prema Bosni i Hercegovini koje su za sada ostale samo na administrativno zaokruženom entitetu koji je nastao silom, progonom i genocidom, za koji se i pored toga traži da bude država opet na silu.
Davno smo mi u Bosni spjevali pjesmu silnicima i time se ogradili od njih, a pjesma kaže – SULTAN CARE PROKLET TI SI KAD TI SABLJA PRAVDU KROJI, NA ZULUMU CARSTVO STOJI, NE PRESTAŠE PAŠE NI VEZIRI BOSNU MOJU NIKO NE UMIRI…!